Адлия вазири Акбар Тошқулов Газета.uz нашрининг «Нима ўқиймиз?» лойиҳаси орқали китобхонларга ўзи севиб ўқиган бир нечта китобларни ўқишни тавсия қилди: Яхши роман ёки шеърий тўпламни севиб ўқийман. Охирги пайт эса кўпроқ публицистик китоблар қизиқиб ўқаяпман. Улар шахсий ривожланиш ва фикрларни ўткирлаштиришга хизмат қилади. Кўпинча бундай китобларни интернет орқали ёки танишлардан эшитиб, кейинчалик буюртма қиламан. Тўғри, ҳаммасини ҳам ўзбек тилида топиш қийин, шунинг учун баъзан рус ёки инглиз тилида (яқиндан бошлаб) ўқийман. Қуйида ўзим ўқиган асарлардан айримларини тавсия қиламан.

1. Ханс Рослинг.

Китоб ўқувчига дунёни, ундаги ходисаларни яхшироқ тушунишга ёрдам беради. Муаллиф ўзи ўтказган изланишлар асосида одамлар глобал тенденциялар ҳақида кўпинча нотўғри тассавурга эга эканлигини аниқ далиллар билан исботлаб берган. Масалан, дунёда қанча аҳоли қашшоқликда яшайди, аҳоли ўсиш суръатлари, неча фоиз қизлар тўлиқ таълим олади каби сўровларга олимлар, ўқитувчилар, бизнесменлар, журналистлар ва ҳатто Нобель мукофоти лауреатлари тизимли равишда нотўғри жавоб беришган. Жавоблар шу қадар нотўғри-ки, улардан  кўра шимпанзелар тасодифий танлаган жавоблари тўғрироқ чиққан. Дунёни икки қутбга бўлиш тенденцияси, тарқатилаётган ахборот хуружи онгимизда нотўғри тушунчалар пайдо бўлишига сабаб эканлиги очиб берилган. Муаллиф дунё биз ўйлагандан кўра яхшироқ ривожланиб бораётганини кўрсатиб, келажакка умид бағишлайди.  "Factfulness" – бу дунёга қарашингизни ўзгартирадиган ва келажакдаги инқирозлар ҳамда имкониятларга ҳозиржавобликни ўргатадиган муҳим китоб.

2. Фауст. Гёте.

Чуқур фалсафий маъноли трагедия. Асар қаҳрамони жонини қутқариш учун ёвуз руҳ билан сулҳ тузади. Асарнинг биринчи қисмида қаҳрамон яхши инсон образида эзгу ишларни амалга оширади ва дунё яхшиликлардан баҳраманд бўлади. Иккинчи қисмида бутлай тескари ҳаёт акс эттирилади, унда инсоннинг нақдар тубанлик ва ёвузликларга қодирлиги баён қилинган. Буюк немис шоири ва файласуфи Гётенинг бу гениал асари ўзбекнинг буюк шоири Эркин Воҳидов томонидан моҳирона таржима қилинган. Ўйлайман-ки, шеърий китобларни севиб ўқийдиганлар ундан ажойиб руҳий озуқа олади.

3. Тор йўлак. Дарон Ажамўғли ва Жеймс Робинсон.

Муалифларнинг “Мамлакатлар таназзули сабаблари” бестеллери ўзбек китобхонларига таниш. Менимча, “Тор йўлак” (The Narrow Corridor) аввалгисидан қолишмайдиган асар. Унда сиёсий тузумлар қандай ишлайди? Давлат ва жамият муносабатлари қандай бўлиши лозим? Улар ўртасидаги мувозанат нима учун муҳим? каби саволларга аниқ давлатлар мисолида жавоб берилади. Асар концепциясида ривожланиш учун давлат ва жамият бир-бири билан доим ўзаро рақобатда бўлиши лозимлигини, ҳеч қачон бир томонда мутлақ устунлик бўлмаслиги кераклиги, яьни улар ўртасидаги фақат тор йўлак бўлиши лозимлиги замон ва макон кесимида баён қилинган. Агар давлат гегемон бўлса – диктатура, жамият гегемон бўлса – анархия юзага келиши мумкинлиги айтилади. Муаллифлар давлатларни қуриш ва жамиятларни ривожлантириш учун зарур омилларни санар экан, ўтмишдаги ва ҳозирги давлатлар мисолида ўзлари илгари сурган концепциянинг тўғри эканлигини исботлаб берган. Шунингдек, ёшларга қуйидаги китобларни тавсия қилган бўлардим.

• Абдулла Қодирий. Ўтган кунлар, Меҳробдан Чаён
• Абдурауф Фитрат. Ҳинд сайёҳи
• Марсель Брион. “Менким Соҳибқирон – Жаҳонгир Темур”
• Ден Браун. “Рақамли қалъа”
• Уолтер Айзейксон. “Стив Жобс”
• Жорж Оруэл. 1984
• Билл Гейтс. Келажакка йўл (The Road Ahead)
• Теодор Драйзер. Америка фожиаси
• Адам Смит. Халқларнинг табиати ва бойлиги сабаблари ҳақида тадқиқот (An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations)
• Эрнандо де Сато. “Капитал жумбоғи” (“Загадка капитала”).