Мамлакатимизда тадбиркорлик фаолиятини юритиш учун қулай шарт-шароитлар яратиш, уни тўсқинликсиз амалга оширилишини таъминлаш ҳамда тадбиркорлик субъектларининг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш тизимини янада такомиллаштиришга қаратилган кенг кўламли ислоҳотлар олиб борилмоқда. Тадбиркорликка кенг йўл очилганлиги туфайли, сўнгги олти йилда уларнинг сони 6 баравар ошиб, бугунги кунда 2 миллионга етди. Тушумлари 1 миллион доллардан ошган тадбиркорлар 26 мингтага, 100 миллион долларга етказганлар эса 220 тага етди. Таъкидлаш лозимки, эски Конституцияда тадбиркорлик қилиш эркинлиги кафолатланади, деган норма билан чекланиб, тадбиркорларнинг тўлақонли фаолияти учун муҳим аҳамиятга эга бўлган ҳуқуқларига доир махсус норманинг белгиланмаганлиги ҳуқуқий тизим учун “бўшлиқ” ҳисобланарди. Эндиликда, Конституциянинг 67-моддасига кўра “Давлат қулай инвестициявий ва ишбилармонлик муҳитини таъминлайди. Тадбиркорлар қонунчиликка мувофиқ ҳар қандай фаолиятни амалга оширишга ва ўз фаолияти йўналишларини мустақил равишда танлашга ҳақли”, деган мазмундаги норманинг киритилиши орқали мамлакатимизда тадбиркорлик фаолиятининг энг асосий конституциявий кафолатлари белгилаб қўйилди. Хўш, тадбиркорлик фаолиятини самарали юритишда мазкур норма қандай аҳамият касб этади? Биринчидан, тадбиркорларни қонунчиликка мувофиқ ҳар қандай фаолиятни амалга оширишга ҳақли эканлигининг белгиланиши, даромад олиш асосий мақсади бўлган тадбиркорлар учун иқтисодиётнинг барча соҳа ва тармоқларида фаолият юритиш ҳуқуқини конституциявий кафолатлайди. Дарҳақиқат, қаерда даромад олиш имконияти бўлса, капитал ва инвестициялар шу тарафга қараб ҳеч қандай тўсиқларсиз ҳаракатланади. Бу бозор иқтисодиётининг олтин қоидаларидан бири ҳисобланади. Бунда, муайян фаолият билан шуғулланиш бўйича қонун ҳужжатларида ҳеч қандай тақиқ қўйилмаганлиги муҳим аҳамият касб этади. Иккинчидан, ўз фаолият йўналишини мустақил равишда танлаш ҳуқуқи тадбиркорларга ўз бизнес стратегияларини бошқа шахсларнинг, давлат органи ва уни мансабдор шахсларининг ўзбошимчалик билан аралашувисиз, ўз хоҳиши ва манфаатларидан келиб чиққан ҳолда ишлаб чиқиш ва амалга ошириш имкониятини беради. Таъкидлаш лозимки, Хорватия, Эстония, Польша каби мамлакатлар конституцияларида ҳам шундай мазмундаги нормалар мавжуд. Конституцияга киритилган мазкур қўшимчалар эркин бозор иқтисодиётининг энг муҳим талабини ўзида ифода этиб, давлатнинг тадбиркорлик фаолиятини самарали ташкил этишга доир асосий ёндашувини белгилайди ҳамда “қонунда тақиқланмаган ҳар қандай фаолиятга рухсат берилади” принципи асосида тадбиркорлик фаолиятини давлат томонидан тартибга солишнинг асосий мезонларини конституциявий даражада мустаҳкамлаб қўйди. Бу эса, ўз навбатида, тадбиркорлар эркин ва самарали фаолият юритишига, бизнес муҳитини яхшилашга, ички ва ташқи савдо ривожланишига, аҳолини тадбиркорликка кенг жалб қилиш орқали уларнинг бандлигини оширишга хизмат қилади.

Мақсуд Мустафоев,

“Адолат” миллий ҳуқуқий ахборот маркази