currencies image

12 011,02 UZS

49,13

usd

currencies image

13 958,01 UZS

106,54

eur

currencies image

148,08 UZS

0,79

ru



АсосийЯнгиликларИсм қўйишда нималарга эътиборли бўлиш керак: Абдуни қўшиш нотўғрими?

Исм қўйишда нималарга эътиборли бўлиш керак: Абдуни қўшиш нотўғрими?

Ўзбекистон

calendar

12.10.2023

eye

1 086

Исм қўйишда нималарга эътиборли бўлиш керак: Абдуни қўшиш нотўғрими?

Жорий йилнинг 12 октябрь куни Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлигида 21 октябрь “Ўзбек тили байрами” куни муносабати билан “Давлат тилини ривожлантиришда инновацион ечимлар” мавзусидаги тадбир ўтказилди.   Тақдимотда Вазирлар Маҳкамасининг Давлат тилини ривожлантириш департаменти ва Адлия вазирлиги масъуллари, тилшунос олимлар, ҳуқуқшунослар ва ОАВ ходимлари иштирок этди. Тадбирда қуйидаги икки лойиҳа жамоатчиликка тақдим этилди. Улардан бири – Юридик атамалар электрон луғати (тезауруси). Бугунги кунда юридик терминлар тизимини тартибга солиш (унификациялаш ва стандартлаштириш) ва шу асосда мамлакатимизда барча ҳуқуқ-судлов тизими учун юридик терминлар тезаурусининг ягона электрон платформасини ишлаб чиқиш эҳтиёжи мавжуд эди. Ушбу вазифа ижросини таъминлаш мақсадида “Юридик терминлар электрон тезауруси ва инновацион мультимедиа портали” ишлаб чиқилди. Мазкур лойиҳада Адлия вазирлиги, Тошкент давлат Юридик университети, “Адолат” миллий ҳуқуқий ахборот маркази ва бошқа адлия муассасалари мутахассислари иштирок этди. Бугунги кунда жами 3236 та юридик термин ва тушунчанинг тезаурус луғат мақоласи тайёрланган, улардан 2116 таси thesaurus.tsul.uz платформасига жойлаштирилган, 1126 та термин экспертиза босқичида. Экспертизадан ўтгандан кейин улар ҳам платформага жойлаштирилади. Платформадан фойдаланиш бўйича 5 та видеойўриқнома яратилган бўлиб, уларда барча жараёнлар батафсил тушунтирилган ва thesaurus.tsul.uz платформасига жойлаштирилган. Лойиҳанинг амалга оширилиши натижасида ҳуқуқий терминлар тартибга солинади; юридик тушунчалар битта платформада жамланади; ҳуқуқий таълим учун қулайлик яратилади; қонун ижодкорлигида самарадорлик ортади; бошқа фан ва техника соҳалари тезауруслари учун намуна бўлади; юридик тилни такомиллаштиришга ёрдам беради; ҳуқуқий терминлар тартибга солинади. Платформа орқали фуқароларга ҳуқуқий ёрдам кўрсатиш даражасини ошириш, марказлашган электрон базаларни яратиш, бошқа давлат органлари ахборот тизимлари билан электрон тарзда маълумот алмашишни ташкиллаштириш бўйича бир қатор натижаларга эришиш мумкин. Жумладан, ушбу платформа “Қонун ҳужжатлари маълумотлари Миллий базаси” (Lex.uz тизими) янада ривожлантирилишига ҳисса қўшади. Шунингдек, унинг “Фуқаролик ҳолати далолатномалари ёзувлари ягона электрон архиви”, “Нотариуслар маълумотларининг автоматлаштирилган тизими” ва Суд департаментининг “Е-Ижро” ахборот тизимлари билан интеграция қилиниши уларда қўлланиладиган юридик терминлар унификациясига хизмат қилади. Тақдимот доирасидаги иккинчи лойиҳа эса Ўзбек исмларининг изоҳли имло луғати. Ушбу иш “Ўзбек исмларининг изоҳли имло луғати ва мобил иловасини яратиш” номли инновацион лойиҳа доирасида бажарилган. Тадбирда ўзининг қимматли маърузаси билан қатнашган Халқаро ислом академияси прфессори, филология фанлари доктори Зоҳиджон Исломов исм қўйишда ана шу каби нозик нуқталарга эътиборли бўлиш ҳақида гапирди. Домланинг таъкидлашича, арабий тилдан кириб келган Абду сўзини ўзаги туркий бўлган исмлар олдидан қўшиб бўлмайди. Масалан, Абдуботил, Абдуфайз каби исмлар бор. Булар тил қоидаси нуқтаи назаридан ҳам тўғри эмас, маъно жиҳатдан мантиқан чалкаш (қул маъноси фақат Оллоҳнинг исмларидан олдин қўйилиши керак). Шу боис профессор бу исмларни қўйишни тавсия этмаслигини айтди. Бугунги кунда Давлат хизматлари тизимида, хусусан, ФҲДЁ бўлимларида, шунингдек, фуқаролик паспортларини расмийлаштириш жараёнида ўзбек исмларининг лотин ҳамда кирилл алифбосидаги имлоси, исмлар маъноси изоҳи, шунингдек, паспорт тизимида уларнинг инглиз тилидаги вариантининг тўғри ёзилишида қатор муаммолар мавжуд. Шунингдек, тилимиз янги исмлар билан бойитилган бир жараёнда уларнинг имлоси билан боғлиқ муаммоларга ечим сифатида “Ўзбек исмларининг изоҳли имло луғати” ҳамда унинг мобил иловаси яратилди. Лойиҳа Адлия вазирлиги ташаббуси ва таклифига кўра Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институти, Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат Ўзбек тили ва адабиёти университети, Алфраганус университети, Ўзбекистон халқаро Ислом академияси олимларидан иборат ишчи гуруҳ томонидан яратилди. Қайд этиш жоизки, ҳозирда порталда 10 минг атрофида исмлар мавжуд. Хусусан, арабча, ўзбекча, туркча, татарча, мўғулча, юнонча, сурёнийча, паҳлавийча, яҳудийча, сўғдча, ўзбекча-қадимий туркча исмлар келтирилган. Лойиҳа натижалари ўзбек исмлари луғатини қадриятларимизга мос исмлар билан бойитиш ва захирасини тартибга солишга ёрдам беради. Давлат хизматлари тизими, ФҲДЁ бўлимлари, фуқаролик паспортини қайд қилиш соҳалари мутахассисларининг исмларни тил қоидалари ва қонунчиликка мос тарзда қайд қилишлари учун муҳим қўлланма бўлиб хизмат қилади. Луғатнинг замонавий электрон шаклларини яратиш келгусида уни мунтазам бойитиб бориш имконини беради ва улардан исталган пайтда фойдаланиш учун қулайликлар яратади. Ушбу электрон луғатда исмларнинг ўзбек тили лотин алифбосида ҳамда инглиз тилида ёзилиши ва маъноси (изоҳи) акс етган. Луғат ФҲДЁ электрон тизимига интеграция қилинади.

Улашиш:

Бошқалар

10-октябр 2025, 04:44
556

Нотариус томонидан пул суммалари ва қимматли қоғозларни депозитга қабул қилиш

Қонунчиликка кўра, нотариус қонунчиликда назарда тутилган ҳолларда кредиторга топшириш учун қарздордан депозитга пул суммалари ва қимматли қоғозларни қабул қилиши мумкин.


9-октябр 2025, 04:13
450

Мукофотни ошкора ваъда қилиш: тўлаш ва бекор қилиш тартиби

Фуқаролик кодексининг 981-моддасига мувофиқ, агар бир шахс муайян ҳаракатни бажарган шахсга мукофот ваъда қилса, ва эълондаги шартларга мувофиқ ҳаракат амалга оширилса, у ҳолда мукофотни тўлаш мажбурияти юзага келади.


21-октябр 2025, 11:03
439

Никоҳ шартномаси — ҳуқуқий кафолатми ёки эҳтиёт чораси?

Никоҳ шартномаси икки ҳолатда — никоҳдан олдин ёки никоҳ даврида тузилиши мумкин.


20-октябр 2025, 04:32
425

Ўзбекистон Республикасида жиноят ҳуқуқи: асосий тушунчалар ва принциплар

Жиноят ҳуқуқи — бу фуқаролар, жамият ва давлат манфаатларини ҳимоя қилиш, жиноятларни аниқлаш, уларни содир этган шахсларга жазо тайинлаш орқали жамиятда тартиб ва хавфсизликни таъминлашга хизмат қиладиган ҳуқуқий соҳадир.

Мавзуга доир янгиликлар:


cover image
27-феврал 2024, 11:13
983

Адлия органларига бириктирилган ёшлар билан алоҳида ишлаш тизими йўлга қўйилди

Қорақалпоғистон Республикаси Адлия вазирлигига республиканинг 52 та маҳалласидан, жами 21 731 та ёшлар бириктирилган бўлиб, уларга ҳар томонлама кўмаклашиш ишлари олиб борилмоқда.

cover image
19-феврал 2024, 12:47
1 154

Хорижий инвестициялар иштирокидаги корхоналар ва маҳаллий корхоналарни давлат рўйхатидан ўтказганлик учун ўрнатилган давлат божи миқдори бирхиллаштирган ҳолда белгиланмоқда

Олдин, хорижий инвестициялар иштирокидаги корхоналарни давлат рўйхатидан ўтказганлик учун БҲМнинг 10 баравари миқдорида, маҳаллий тадбиркорлик субъектлари учун эса БҲМнинг 1 баравари миқдорида давлат божи ўрнатилган эди.

cover image
19-феврал 2024, 12:27
1 039

Адлиядан қизиқарли статистика: энг қиммат автомобилдан саккиз асрлик кадастргача

Адлия вазирлиги ўз фаолияти ва ўзига тегишли ресурслар статистикасига оид 2023 йил бўйича қизиқарли маълумотларни тақдим этди.

cover image
20-январ 2024, 09:44
989

Адлия вазирлиги раҳбарияти ёшлар билан учрашди

Бугун, 20 январь куни “Ватанпарварлик ва миллий қадрият” мавзусида Адлия вазирлиги раҳбарияти ва ёшлар учрашуви бўлиб ўтди.